NSC, SP en PvdA/GroenLinks willen dat demissionair minister Helder (Landurige Zorg en Sport) de Nederlandse Zorgautoriteit opdraagt te stoppen met het opeisen van vragenlijsten over de problematiek van GGZ-cliënten. Ze dienen hun doel niet en schenden de privacy van cliënten, aldus de partijen. De minister staat echter vierkant achter de NZa en ontraadt de motie op basis van achterhaalde informatie.
Gepubliceerd op 31 mei 2024
De NZa eist deze zogeheten HONOS-vragenlijsten, die gaan over de problematiek van cliënten in de GGZ, op van behandelaren om een algoritme te ontwikkelen. Daarmee wil de Zorgautoriteit voorspellen hoe lang de behandeling van een GGZ-cliënt zal duren. Met deze informatie moet er een evenwichtigere verdeling komen van lichte en zware cliënten over GGZ-instellingen, om zo de wachtlijsten in de GGZ te verkorten.
Wetenschappelijk ongeschikt
Wetenschappers plaatsen al langer vraagtekens bij de betrouwbaarheid van het algoritme dat de NZa ontwikkelt. De motie stelt dan ook dat “na uitvoerige studies in het buitenland en ook na de eerste analyses van de NZa de HONOS-data niet geschikt lijken voor kostprijsberekening en voorspelling van zorgactiviteit.” Daarnaast wijzen de indienende partijen erop dat er op dit moment al modellen zijn die de zorgvraag beter voorspellen. Deze maken in tegenstelling tot de HONOS-data geen gebruik van gevoelige vragenlijsten op persoonsniveau, maar zijn gebaseerd op statistische gegevens op regioniveau.
“Verzamelde data vernietigen”
De minister zou volgens de motie de NZa moeten opdragen te stoppen met de uitvraag van HONOS-lijsten. Ook moet de NZa de HONOS-data die ze tot nu toe heeft verzameld, vernietigen. Daarnaast mag de NZa in de toekomst niet opnieuw overgaan tot het opeisen van HONOS-vragenlijsten. In plaats daarvan zou de NZa zich voortaan moeten baseren op geaggregeerde (statistische) gegevens – en niet op medische gegevens die tot individuele patiënten zijn te herleiden.
Volgens de indienende partijen is het van groot belang om de privacy van individuen te respecteren; de verzameling en verwerking van persoonsgegevens moet volgens de motie zorgvuldig worden afgewogen tegen de potentiële voordelen. En sinds de HONOS-lijsten breed onder de aandacht kwamen, is steeds meer komen vast te staan dat ze geen enkel voordeel bieden – zeker niet vergeleken met oplossingen die géén inbreuk maken op de privacy van cliënten.
Nadat de belangrijkste cliëntenorganisatie MIND vorige zomer al vertrok uit de commissie die de zorgvraagtypering ontwikkelt, liet ook brancheorganisatie Zorgverzekeraars Nederland onlangs aan de Tweede Kamer weten niet te willen werken met het zorgprestatiemodel dat de NZa ontwikkelt met de HONOS-data.
Demissionair kabinet twee handen op één buik met NZa
Het valt te betwijfelen of de motie, indien aangenomen, ook zal worden uitgevoerd door de demissionaire regering. Demissionair minister Helder van Langdurige Zorg en Sport liet in reactie op de motie direct weten deze te ontraden. Daarbij ging ze aan meerdere punten uit de motie voorbij, zoals het feit dat het algoritme dat de NZa met de HONOS-data ontwikkelt volgens betrokken partijen niet werkt, dat HONOS-lijsten in het buitenland om die reden zijn afgeschaft en het feit dat er modellen zijn die de zorgvraag beter voorspellen en die niet de privacy van GGZ-cliënten schenden. Demissionair minister Helder gelooft nog steeds volledig in het doorontwikkelen van het algoritme met HONOS-data: “Die draagt bij aan het zorgprestatiemodel en een betere en toegankelijkere GGZ.”
Daarmee toont het demissionaire kabinet zich twee handen op één buik met de Zorgautoriteit. Vertrouwen in de GGZ hoopt van harte dat het aankomende kabinet in staat is met een open blik naar dit dossier te kijken en het aandurft om te breken met het NZa-beleid dat zich al sinds jaar en dag kenmerkt door een ongezonde datahonger naar de medische gegevens van GGZ-cliënten.
Op dinsdag 4 juni zal er over de motie worden gestemd.
Bekijk hier de reactie van demissionair minister Helder terug (vanaf 28 minuten).
Raadpleeg hier de volledige tekst van de motie die NSC, SP en PvdA/GroenLinks indienden.
Foto: Jeroen van der Meyde/Tweede Kamer, CC BY 4.0, via Wikimedia Commons